Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki tarihi Zerzevan Kalesi ziyaretçilerin ilgi odağı oldu. UNESCO Dünya Kültür Mirası Süreksiz Listesi’ne alınan kale, 124 metre yükseklikteki bir dorukta yer alıyor. 1990’lı yıllarda bölgedeki terörden kaynaklı bakımsızlık ve ilgisizlik olan kaledeki arkeolojik kazıların her karışından adeta tarih fışkırıyor. Hafriyatlarda Mithras tapınağının bulunmasından sonra antik Roma periyoduna ilişkin vaftiz kovaları, tarihi sikkeler, Latince yazıların bulunduğu Amerikan amblemli bir de rozet bulundu. Askeri garnizon olarak kullanılan kalede 2014 yılından beri devam eden hafriyat çalışmalarında sokaklar, yollar, kiliseler, konutlar, bilinmeyen tüneller, kaya mezarları ortaya çıkarıldı.
400 BİN ZİYARETÇİ AĞIRLADI
Açık hava müzesi görünümündeki kale, 60 dönüm üzerindeki 1200 metrelik sur kalıntıları, 21 metre yükseklikte gözetleme ve savunma kuleleri, kilise, silah ve cephanelik depoları, sığınaklar, yeraltı ibadethaneleri, karargâh binası, tahıl depoları, su sarnıçları ve kanallardan oluşuyor.
Kalenin gizemini merak eden tarih severler, yerli ve yabancı turistler geçen yıl turizm dönemiyle Zerzevan Kalesi’ne ziyarette bulundu. Dönem boyunca 400 bini aşkın kişi tarihi dokuyla buluştu.
KUTSAL ALAN DÜNYANIN İLGİSİNİ ÇEKTİ
Kazı Heyeti Başkanı Dicle Üniversitesi öğretim üyesi Doç Dr. Aytaç Coşkun, kazı çalışmalarında 9. dönemi geride bıraktıklarını belirterek, kazılarla bölge tarihine ışık tutulduğu üzere, turizme de kıymetli katkılar sağlandığını belirtti.
Coşkun, Zerzevan’ın ağır ilgi gördüğünü, ören yerine dönüştüğünü vurgulayarak şu bilgileri paylaştı:
“Büyükşehir belediyesinin de katkılarıyla inşa edilecek karşılama merkezinin tamamlanmasıyla yılda en az 1 milyon ziyaretçi Zerzevan Kalesi’ne gelecek. Bu da bölgenin turizmi açısından çok kıymetli. Yalnızca Diyarbakır’ın değil, bütün bölgenin turizmini etkileyecek potansiyele sahip bir askeri yerleşim, Roma’nın değerli bir hudut garnizonu burası. Kalenin surları, surlarla birlikte mezarları, yeraltı kiliseleri, tapınaklar ve çok kıymetli kutsal alan. Mithras kutsal alanı 2017 yılında ortaya çıktı. Mithras kutsal alanın ortaya çıkmasıyla Zerzevan bütün dünyada duyulmaya başlandı. Dünyanın her yerinden ziyaretçi akınına uğradı. Yaptığımız çalışmalarla askerlerin kaldığı konutlar, sivillerin kaldığı konutlar, idare binaları, üst seviye generallerin kaldığı villalar, su kanalları, su sarnıçları yüzlerce mimari yapı ortaya çıkarıldı ve daha bunların tahminen yüzlercesi yerin altında. Ölüler kentini kazacağız. Ölüler kentinde çok kıymetli bulgulara ulaşacağız.”
KÂĞIT 1 DOLAR ÜZERİNDEKİ ABD AMBLEMLİ ROZET BULUNDU
Kalenin doğu surlarındaki hafriyatlarda en dikkat çeken detay ise, ABD’nin birinci kurulduğu vakte yahut kuruluşun çabucak öncesi periyoda ilişkin bir rozet bulundu.
Üzerinde Latince ‘E Pluribus Unum’ yazan rozetin yüzeyindeki motifin birinci kez 1782 yılında tasarlandığı biliniyor.
Bu tip rozet ya da düğmelerin erken örnekleri, 1850’li yıllarda ABD’de kullanılmıştı. Bu rozet gibisi arma ABD ordusu tarafından da kullanılmaya başlanmıştı.
300 YIL TOPRAK ALTINDA KALMIŞ, NASIL GELDİĞİ BİLİNMİYOR
‘E Pluribus Unum’ yazısının, Amerika Birleşik Devletleri’nin birinci resmi sloganı olduğu, tarihçiler ve arkeologlar Latince bu sloganın ‘çokluktan birliğe’ manasına geldiğini belirtiyor.
Bu sloganın ABD’yi oluşturan 13 koloninin birliği manasında kullanıldığı, kartalın sağ pençesinde zeytin kolu, solunda 13 oktan oluşan sıkıca çekilmiş bir demet bulunduğu ve bu sembollerin ‘barış ve savaşın gücü’nü temsil ettiği belirtiliyor.
Kartalın gagasında birinci komitenin sloganı olan ‘E Pluribus Unum’ yazılı bir parşömen görüldüğü, Kartalın göğsünde bulunan ve eyaletleri temsil eden kalkan, federal hükümet ortasındaki birliğe işaret ettiği tabir ediliyor. Kartalın başının üzerinde 13 yıldızdan oluşan parlak takımyıldızı kullanıldığı tabir ediliyor.
Yapılan tahliller sonrası rozetin üretiminde 15. yüzyıl sonrası bir teknoloji kullanıldığı, 18. yüzyıldan itibaren 300 yıl toprak altında kaldığı bildirildi.
Rozetin Zerzevan Kalesi’ne nasıl geldiği ise bilinmezken, bu sembol ABD’de hala kullanılıyor.